Basra Körfezinin
üst kısmında 17.818 km2lik bir alanı kaplayan bağımsız bir Arap devleti.
Kuzeyinde ve batısında Irak, doğusunda Basra Körfezi, güneyinde Suudi Arabistan
bulunur. Başkenti Kuveyt’dir. Yüz ölçümü
17.818 km2 dir. Nüfusu 1.190.000 , resmi
dili Arapçadır. Para birimi Kuveyt Dinarı’dır.
Tarihi
On sekizinci yüzyıl başlarında, Arabistan Yarımadasının iç
bölgelerindeki Anizah kabilesinden birçok ailenin göçebelikten vazgeçip, Basra
Körfezi kıyılarına yerleşmesi Kuveyt şehrinin, buna bağlı olarak da devletin
temelini teşkil etmiştir. 1756’da halk, as-Sabah soyundan bir şeyh seçti.
Böylece, bağımsız Kuveyt Emirliği kurulmuş oldu.
On dokuzuncu yüzyılın sonralarından itibaren, Rusya ve
zamanın diğer güçlü devletleri Kuveyt’le ilgilenmeye başladı. O tarihlerde
Almanya, Berlin-Bağdat demiryolu hattını Kuveyt limanına kadar uzatmanın
yollarını arıyordu. İngiltere’nin menfaatlerine ters düştüğü için Almanya’nın
emellerine karşı çıkmaktaydı. Osmanlı Devletine karşı olan zamanın Kuveyt Emiri
1899’da dış ilişkilerinin kontrolunu İngiltere’ye devreden bir antlaşmayı
imzaladı. İngiltere 1914’te Osmanlı Devletiyle harbe girdikten sonra Kuveyt’i
himayesine aldı.
Kuveyt’in Necd’le (yani daha sonraki Suudi Arabistan’la)
arasında meydana gelen meseleleri, 1922’de el-Ukayr Antlaşmasıyla çözümlendi.
Bu antlaşmayla tarafsız bir bölge kuruldu. Irak’la olan kuzey sınırı, 1923’te
belirlendi. 19 Haziran 1961’de İngiltere hükumeti, emirliğin tam bağımsızlığını
tanıdığını ilan etti. Altı gün sonraIrak Başbakanı Kuveyt’in Irak’ın ayrılmaz
bir parçası olduğunu iddia etti. İddiaya göre; “Kuveyt, Osmanlı Devletinin bir
parçasıydı. Etnik, coğrafi ve sosyal yapı bakımından Kuveyt ve Irak bütün bir
ülkeydi, İngilizler tarafından geçici olarak bölünmüştü. İşgal tehlikesiyle
karşılaşınca Kuveyt Emiri, askeri yardım almak maksadıyla İngiltere’ye
yanaşmıştı.” Haziran başlarında Irak tehlikesine karşı İngilizler Kuveyt’e
asker çıkardı. 20 Haziran’da Arap zirvesi Kuveyt Emirliğini üyesi olarak kabul
etti. Böylece bağımsızlığını tanımış ve Irak’ın iddialarını reddetmiş oluyordu.
Yaklaşık iki sene sonra 14 Mayıs 1963’te Kuveyt, Birleşmiş Milletlere üye oldu.
Bu arada Irak’la olan anlaşmazlıkları hallolmaya başladı ve 1963 Ekiminde Irak,
Kuveyt’in bağımsızlığını tanıdı. 1990’a kadar bağımsız olarak kalan Kuveyt,
Ağustos 1990’da Irak birlikleri tarafından işgal edildi. Bütün Müeyyidelere
rağmen Irak Kuveyt’i boşaltmayınca, 15Ocak 1991’de Müttefik Birlikler, Kuveyt
topraklarını kısa süren harekattan sonra işgalden kurtardılar.
Fiziki Yapı
Kuveyt toprakları genelde düz veya hafif dalgalıdır. Bu
monoton yapıyı tek tük tepeler veya hafif çukurluklar biraz değiştirir. Deniz
seviyesinden itibaren yükseklik, güneyde 305 m’ye ulaşır. Jal az-Zawr arazi
bloku, Kuveyt Körfezinin kuzeybatı kıyılarını meydana getirir ve deniz
seviyesinden en fazla
145 m yüksekliktedir.Kıyı kesiminde geriye kalan arazi,
büyük, tuzlu bataklıklarla kaplıdır. Kuveyt’in kuzey, batı ve merkez
bölgelerinde “playas” denen çöl havzaları vardır. Bunlar kış yağmurlarıyla
dolar. Böylece Bedevilerin önemli su kaynaklarını meydana getirirler.
İklim
İklim, yarı tropikaldir. Körfezin sıcak sularının özellikle
kıyılarda etkisi vardır. Eğer yeterince yağmur yağarsa çöl, mart ayının
ortalarından nisan ayı sonuna kadar yeşillenir. Fakat nisan ve eylül ayları
arasındaki kurak dönemde müthiş bir sıcaklık vardır. Normalde gündüz 52°C’dir.
Bazan 74°C’ye kadar yükselir. Hava kışın daha elverişlidir. İç kesimlerde ara
sıra kırağı bile yağar. Ekim-nisan aylarına dağılan yıllık yağış ortalaması 3
ila 18 mm’dir. Ama bir sağanakta günde oldukça fazla yağmur yağabilir.
Kuzeybatıdan sık sık esen rüzgarlar genellikle sıcak ve nemli olup, haziran ve
ekim ayları arasında eser. Sıcak ve kuru güney rüzgarları, ilkbahar ve yaz
başlarında hakim olan rüzgarlardır. “Tauz” denen korkunç toz fırtınaları
çoğunlukla kışın meydana gelir. Bu fırtınalar bazen günlerce sürer.
Tabii Kaynaklar
Bitki örtüsü ve hayvanlar: Bitki örtüsünü son senelerde
cadde başlarında ve parklarda yetiştirilen ve devamlı sulanan akasya ve hurma
ağaçları ve Kuveyt şehrinin yeşil kuşağı hariç fundalık, küçük çalılık ve
ilkbaharda çabuk gelip geçen otlar meydana getirir. Tuzlu bölge bitkileri
kıyıdaki bataklıklar boyunca büyür. Yabani hayvan olarak çöl ceylanı ve
faresine rastlanır.
Madenler: Ülkede petrol hariç, herhangi bir maden yoktur.
Geniş bölgeleri kaplayan kumluklar ekonomik maksatlarla kullanılabilecek halde
değildir.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Ülke nüfusu 1.190.000’dir. Yerli halk Arap’tır. Yerli halkı,
topyekun bir aile gibidir. Çalışmak için gelen yabancı işçi, teknisyen,
işletmeciler, yerli halktan daha çoktur. İşgücünün % 80’ini yabancı işçiler
meydana getirmektedirler. Bunlar Filistinliler, Suudi Arabistanlılar, Mısır,
Irak, Hind ve Pakistanlılardır. Yabancılar, mülk sahibi olamadıkları gibi,
siyasi hakları da yoktur.
Önemli şehirleri arasında Havalli, Salimiya yer alır.
Başşehir Kuveyt, dünyanın en modern şehridir. Fakat 1991’de Irak’ın işgaliyle
şehir büyük tahribat görmüştür. Petrolden sağlanan gelir yüzünden, ülkede hayat
seviyesi çok yükselmiştir. Eğitim ve sağlık hizmetleri parasızdır.
Eğitimi: Kuveyt’te, son zamanda gelişen eğitim imkanlarından
faydalanılmış, yetişkinlere sadece okuma yazma öğretilmekle kalmayıp, faydalı
bir ihtisasın da kazandırıldığı eğitim ve öğretim merkezleri kurulmuştur.
Öğretim tamamıyla ücretsizdir. Öğrencilere, yemek, kitap,
okul elbisesi, okula gidip gelmek için araç ve sıhhi bakım da karşılıksız
olarak sağlanır. Devletin eğitim sistemi, anaokulu, ilkokul, ortaokul, lise ve
üniversite olarak 5 seviyede düzenlenmiştir. Ülkede 1962’de kurulan bir
üniversite ve bir teknik okul vardır. Halkın % 36’sı okuma yazma bilmemektedir.
Dini: Kuveyt halkının büyük bir çoğunluğu Müslümandır. Fakat
bunun yanında Hindu ve Hıristiyanlar da vardır. Anayasayla tam bir inanç
hürriyeti sağlanmıştır.
Dili: Halkın kullandığı dil ve resmi dil aynı olup,
Arapçadır. Devlet okullarında ikinci temel lisan olarak İngilizce öğretilir.
Hindu, Urdu ve Farisi dilleri de yaygındır.
Siyasi Hayat
Bugün Kuveyt, hem devletin hem de hükümetin başında bulunan
bir şeyh tarafından yönetilir. Şeyhin 14 bakanlı bir kabinesi vardır. 10 tanesi
tayinle 4 tanesi seçimle belirlenir. 1962’de kabul edilen anayasaya göre, 21
yaşının üzerindeki bütün okur-yazar Kuveytli erkekler oy kullanabilir. Şeyh,
kanunları yürürlüğe koyar ve uygular. 50 üyeli meclisin kısmen kanun yapma
yetkisi vardır. Devlet, 3 yönetim bölgesine ayrılmıştır. Kuveyt, El-Ahmedi ve
Havalli. Meclis için 4 yılda bir seçim yapılır.
Ekonomi
Kuveyt’in ekonomisine petrol hakimdir.
Tarım: Ülkede tatlı su kaynağının az olması yüzünden tarım
gelişmemiştir. Toprakların ancak % 3’ü tarıma elverişlidir. Halkın % 2’si
tarımla uğraşmaktadır. Devlet tarafından desteklenen hayvancılık, ancak küçük
çiftliklerde yapılmaktadır. Koyun, keçi ve kümes hayvanları yetiştirilmektedir.
Balıkçılık: Petrol bulunmadan önce balıkçılık başta gelen ve
gelişen bir sanayi kolu idi. Basra Körfezinde bol miktarda balık avlanır.
Halkın beslenmesinde balık önemli bir yer tutar. Yakalanan karidesler, Avrupa
ve Amerika’ya satılır.
Sanayi: Ülkede, petrol üretimi sanayie hakimdir. Kuveyt,
ABD, Rusya Federasyonu ve Venezuella’dan sonra dördüncü en büyük petrol
üreticisidir ve ihracatta Venezuela’dan sonra ikinci sırayı alır. Petrol
rezervleri bakımından dünyada başta gelir. Sanayi tesislerinin büyük kısmını
petrol rafineleri meydana getirir. Kuveyt’te yeni kurulan diğer sanayi dalları
ise çimento, pil, elektrik kabloları, plastik tüpler, şekerleme, boya, sıvı,
gaz ve tuğla sanayiidir. Bunların çoğu küçük çaptadır. Mevcut yol, liman,
santral ve su tesislerinin bulunduğu ash-Shuaybah sanayi bölgesi inşa
halindedir.
Deniz mahsulleri pazarlama fabrikaları, amonyak-üre
fabrikaları, Petro-kimya tesisleri ve çimento fabrikaları gibi büyük
kuruluşları da vardır. Irak’ın 1991 işgalinden sonra bütün sanayi kuruluşları
harap oldu.
Ticaret: Elde edilen petrolün büyük kısmı dışarıya satılır.
Dışarıdan en çok besin ürünleri ve su ithal eder. Ülkede su petrolden daha
pahalıdır. Kuveyt dış ticaretini ABD, Japonya ve Batı Avrupa ülkeleri ile
yapmaktadır.
Ulaşım: Ülke ulaşım bakımından düzenli bir karayolu
şebekesine sahiptir. 3871 km’lik karayolunun tamamı asfalttır. Ülkede her beş
kişiye bir otomobil düşmektedir. Demiryolu yoktur. Hava ulaşımı devlete bağlı
Kuveyt Havayolları ile sağlanmaktadır. Deniz ulaşımı çok gelişmiş olup, büyük
tonajlı tankerlerin yük alıp boşaltmak için yanaşacakları büyük limanlar
vardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder